ویژگی­های روان‌شناختی فضای مجازی

  ویژگی­های روان‌شناختی فضای مجازی

نظریه­ های ارتباطی یا روان‌شناختی ارتباط نزدیکی دارند. مسئله‌ی اثرپذیری در بیشتر این نظریه­ها به‌عنوان ستون فقرات محسوب می­شود. حال به‌اجمال ویژگی ­های روان‌شناختی فضای مجازی مورد بررسی قرار می­گیرند (دهقان، ۱۳۸۱).

۱) کاهش احساسات[۱]: به دلیل اینکه اغلب ارتباطات در این فضا به‌صورت نوشتاری است اغلب، فاقد احساسی است که در فضای واقعی از طریق قدم زدن، سخن گفتن به دست می­آید. افراد با وجود امکانات ارتباطی در فضای مجازی دیگر اهمیتی به کیفیت روابط نمی­دهند و این مسأله به کاهش بیشتر احساسات منجر می­شود.

۲) متن­گرایی[۲]: علی­رغم امکانات چندرسانه‌ای موجود در فضای مجازی هنوز هم قسمت عمده‌ای از ارتباطات در فضای مجازی را ارتباطات متنی در قالب ایمیل و چت تشکیل می­دهد.

۳) انعطاف­پذیری هویتی[۳]: افراد در فضای مجازی به دلیل نبود راهنماهای چهره ­ای می­توانند بازنمایی‌های متفاوتی از خود ارائه دهند.

۴) دریافت­های جایگزین[۴]: در ارتباطات مجازی شما می­توانید دیوارها را بشکنید، به حوزه‌ی خصوصی دیگران وارد شوید و حرف­هایی که حاضر نیستید در ارتباط چهره به چهره به شما بگویند را بشنوید.

۵) جایگاه­های مساوی شده[۵]: با کمی چشم ­پوشی می­توانیم مدعی شویم که جایگاه طرفین گفتگو در ارتباطات مجازی برابر است. برخی از متخصصان به این ویژگی فضای مجازی دموکراسی شبکه می­گویند.

۶) انعطاف ­پذیری موقت[۶]: ارتباطات هم‌زمان یعنی اینکه دو نفر در یک‌زمان از طریق اینترنت با هم ارتباط برقرار کنند. در این‌گونه ارتباط اشخاص با افراد مختلف و گوناگونی ارتباط برقرار کرده و رفته‌رفته یاد می­گیرند که با هرکسی چگونه باید ارتباط برقرار کنند.

۷) واپاشی رسانه­ ای[۷]: وابستگی شدید افراد به فضای مجازی باعث می­شود که بخش­ های مهمی از فعالیت روزمره‌ی خود را در این فضا انجام داده و مختل شدن یکی از کارکردهای این فناوری‌های فراهم کننده فضای مجازی می­تواند پدیده­ی «چاله سیاه» را به وجود بیاورد. این پدیده زمانی اتفاق می­افتد که به دلایل فنی یا غیر فنی دسترسی خود را به شبکه از دست داده و خود را در آشفتگی از دست دادن یکی از ابزارهای مؤثر شناخت می­یابند.

۸) اعتیاد اینترنتی: یونگ (۱۹۹۶) معتقد است اعتیاد اینترنتی به معنای استفاده بیش‌ازحد از اینترنت است که گاهی به بیماری­های جسمی یا روانی منجر می­شود. از دید او اتاق­ های گفتگو منبع اصلی اعتیاد اینترنتی هستند.

۹) افسردگی اینترنتی[۸]: واقعیت در مورد اینترنت این است که گاهی این رسانه­ ی جدید باعث بروز یک سری پیامدهای روانی برای کاربران می­شود. به‌عنوان‌مثال اینترنت امروزه بخش بزرگی از زمانی را که می­توانیم با خانواده بگذرانیم به خود اختصاص می­دهد. مواردی از افسردگی بر اثر استفاده ­ی مدام از اینترنت مشاهده شده که ثابت می­کند این افسردگی چیزی بیش از یک فرض است (سورین و تانکارد، ۲۰۰۲، ترجمه دهقان، ۱۳۸۱).

۱۰) قمار بازی اینترنتی[۹]: قمار بازی اینترنتی هر نوع فعالیتی است که از طریق اینترنت صورت می­گیرد و شامل نوعی شرکت در قرعه، شرط­ بندی یا انجام فعالیتی مبنی بر بخت و اقبال با هدف رسیدن به پول، جایزه یا نوعی امتیاز است (دهقان، ۱۳۸۱).

لیلا محمدپور, کتاب سبک زندگی و دلزدگی زناشویی.. در دست چاپ

[۱]. reduce feeling

[۲]. text-oriented

[۳]. flexible indentity

[۴]. download alternative

[۵]. have equal status

[۶]. the flexibility of temporary

[۷]. media decay

[۸]. internet depression

[۹]. internet gambling